Önceki yazıda, Tanrı ve kötülükler arasında mutlak bir çelişki olduğunu, bu nedenle onların hiçbir mümkün dünyada bir arada bulunamayacağını öne süren Mantıksal Kötülük Problemini incelemiş ve çeşitli olası senaryolar yardımıyla bu problemin nasıl bertaraf edilebileceğini görmüştük. Ancak Kötülük Problemi bundan ibaret değildir ve sadece mantıksal imkâna işaret etmek bütün sorunu çözmek için yetersiz kalmaktadır. Nitekim, argümanın daha mütevazı ama çok daha güçlü biçimi olan Delilci Kötülük Problemi şunu iddia etmektedir: “Evet, Tanrı ile kötülükler arasında mantıksal imkânsızlık diyebileceğimiz türden katı bir uyuşmazlık yoktur ancak sonsuz iyi bir Tanrı’nın var olması durumunda bu denli kötülük içeren bir dünyanın yaratılması çok düşük olasılıklıdır.” Başka bir deyişle, evrendeki kötülüklerin miktarı, dağılımı ve biçimi Tanrı’nın var olmama ihtimalini daha muhtemel kılmaktadır.
Görülebileceği üzere argüman bu sefer mantıksal imkânsızlık iddiası değil mâkuliyet mukayesesi üzerine kurulmuştur. Buna göre, Tanrı’nın varlığı altında kötülüklerin var olması mantıken mümkün dahi olsa bu makul değildir. Nitekim uçan pembe fillerin var olması da mantıken mümkündür ancak onların var olduğunu düşünmek -mevcut fizik yasalarımız içerisinde- makul değildir. Kötülüklerle dolu bir evren ve Tanrı arasındaki ilişki de bu argüman bağlamında bu duruma benzetilebilir.

Argümanın incelemesine ve eleştirisine geçmeden önce evrendeki kötülükleri biçimleri ve kaynakları açısından tasnif etmek faydalı olacaktır:
- Ahlaki kötülükler: Bilinç ve özgür iradeye sahip failler tarafından işlenen kötülüklere ahlaki kötülükler denir. Cinayet, tecavüz, gasp, dolandırıcılık, yalan söylemek vb. Fiiller bu sınıfa girer.
- Doğal Kötülükler: İnsanların -veya özgür iradeli faillerin- etki alanının dışında, doğanın kendi işleyişi içerisinde gerçekleşen kötülüklerdir. Deprem, tsunami, kasırga vb. Doğal afetler neticesinde yaşanan can ve mal kayıplar bu sınıfa girer.
- “Amaçsız” ve “orantısız” kötülükler: Delilci Kötülük Problemini savunan filozofların bu isimle tasnif ettiği kötülük türü bazen ahlaki bazen doğal kötülük şeklinde kendini gösterebilir. Örneğin yeni doğan bir bebeğin işkence ile öldürülmesi “ahlaki kötülük” kategorisine girecekken bir orman yangınında üç gün boyunca acı çekerek ölen ceylan “doğal kötülük” kategorisine girecektir.
Mevcut kötülükler ile Tanrı arasında olduğu öne sürülen uyumsuzluğun açıklanması için Teist filozoflar “teodise” adı verilen çeşitli modeller öne sürmüşlerdir. Teodiseler, Tanrı’nın kötülüklere müsaade etmesi için iyi nedenler bulunduğunu savunur. Evrendeki kötülüklerin daha büyük iyilikleri ortaya çıkardığını veya bu kötülüklerin daha büyük iyilikleri meydana getirecek başka olguların yan etkisi olduğunu çeşitli açılardan göstermeye çalışırlar. Bu doğrultuda tarih boyunca sayısız teodise geliştirilmiştir. Bunların tümünü bir yazıda incelemek mümkün olmadığı için bazı önemli teodiselere değineceğim.
1)Özgür İrade Teodisesi
Özgür İrade Teodisesi, Mantıksal Kötülük Problemi’nde bahsi geçen Özgür İrade Savunması ile karıştırılmamalıdır. Savunma, yalnızca Özgür İradenin imkânından yola çıkar ve tek amacı tutarlı bir senaryo ortaya koymaktır. Ancak teodise mevcut durumu esas alır, özgür iradeyi bir olgu olarak kabul eder ve bu olgu üzerinden Kötülük Probleminin iddialarına karşı çıkar.
Ahlaki bağlamda “iyiliğin” ortaya çıkması bilinç, ahlaki farkındalık ve özgür irade gibi bazı ön şartların varlığına bağlıdır. Örneğin şu iki senaryo üzerine düşünelim: (1) Dağ başında ıssız bir köşede A kişisi B kişisini köşeye sıkıştırmış ve öldürme kastıyla boğazına bıçak dayamış olsun. Tam bu esnada dağdan kendiliğinden bir taş kopuyor ve A’nın eline çarparak bıçağın düşmesini sağlıyor. Bu sayede B oradan kurtulmayı başarıyor. (2) Aynı yerde A kişisi B kişisini aynı şekilde köşeye sıkıştırmış ve boğazına bıçak dayamış. Tam bu esnada yukarıda bulunan ve olan biteni gören C kişisi eline bir taş alıyor ve taşı A’ya isabet ettirerek B’nın kurtulmasını sağlıyor. Her iki durumda da olayın gidişatı ve sonucu aynıdır, ama önemli bir fark vardır. İlk durumda ahlaki bir iyilik ortaya çıkmamışken ikinci durumda gerçek, anlamlı ve ahlaki bir iyilik ortaya çıkmıştır. Çünkü ilk durum sadece doğal ve rastlantısal bir süreçken ikinci senaryoda özgür irade sahibi bir kişinin ahlaki tercihi söz konusudur. Mevcut fizik yasaları içinde taşın düşmeme bir şansı yoktu, ancak C kişisi olayı gördüğü halde hiçbir şey yapmamayı seçebilecek bir faildi. Bu nedenle, her iki durumda sonuç aynı olmasına rağmen anlamlı olan iyilik sadece ikinci durumda meydana gelmiştir. Öyleyse, anlamlı bir iyiliğin ön şartı özgür iradeli olmaktır denebilir.
Eğer Tanrı sonsuz iyi ise O’nun anlamlı iyiliklerin ortaya çıkmasına zemin hazırlaması beklenir. Bunun tek yolu ise özgür iradeli failler yaratmaktır. Bu sayede, iyilik yapmama ihtimali varken bilinçli şekilde iyiyi seçen özneler sayesinde anlamlı iyilikler ortaya çıkacaktır. Ancak bunun kaçınılmaz bir yan etkisi de vardır: özgür iradenin varlığı, bu yetiye sahip olan faillerin kötüyü seçebilme imkânı olmasını da gerektirir. Ve özgür irade doğası gereği -hatta liberteryen özgür iradeden söz ettiğimiz için tanım gereği- dışarıdan belirlenmeye kapalıdır. Yani Tanrı insanlara irade vermeyi tercih ettiyse bu tercihinin sonucu olarak onları serbest bırakacaktır. Bu da onların kötülük işlemesi halinde Tanrı’nın bu duruma –en azından çoğu zaman- karışmayacağı anlamına gelir.

Sonuç olarak,
- Sonsuz iyi olan Tanrı anlamlı iyiliklerin meydana gelmesini ister.
- Anlamlı iyilikler ancak özgür irade yoluyla meydana gelir.
- Özgür irade doğası gereği kötülüğe yönelme yetisini de içerir ve bu durum dışarıdan belirlenemez.
- Öyleyse ahlaki kötülüklerin ortaya çıkması mümkündür -ve failler buna yöneldiği takdirde kaçınılmazdır.
- Öyleyse kötülüklerin varlığı, anlamlı iyiliklerin ortaya çıkması için müsaade edilmesi gereken bir yan etkidir.
Bu teodisenin ahlaki kötülükleri büyük ölçüde gerekçelendirdiğini düşünsek bile doğal kötülükleri açıklamamaktadır. Bunun için bir diğer teodise olan Yasalılık Teodisesi üzerinde durulabilir.
2)Yasalılık Teodisesi
Bu teodiseye göre sabit, öngörülebilir kuralları-yasaları olan bir dünya, kaotik ve öngörülemez bir dünyadan daha iyidir. Bu nedenle Tanrı yasasız bir dünyadansa yasalı bir dünyayı yaratacaktır. Örneğin bu dünyanın yasalarında yere bırakılan her cisim düşüyorsa -ve bu düşüşün tabi olduğu matematik ve fiziksel olgular aynı ise- bu (neredeyse) her zaman bu şekilde gerçekleşecektir. Yüksek bir hızla fırlatılan sert ve sivri cisimler çarptığı materyallerin yoğunluğuna göre onları delebiliyorsa aynı şartlar altında her zaman aynı etkiyi gösterecektir. Bu durum, bir evrenin düzenli oluşunun göstergelerinden biridir ve düzenli evren düzensiz evrenden daha iyidir.
Ayrıca, bilinçli ve iradeli varlıklar için de böyle bir dünyada yaşamak kaotik bir dünyada yaşamaktan daha iyidir. Bu sayede eylemlerinin sonuçlarını öngörerek yaşayabilir ve hayatlarını daha sorunsuz bir şekilde idame ettirebilirler. Aksi takdirde yaptıkları her şey nereye varacağı belirsiz bir muamma olurdu. Aynı zamanda bu durum ahlaki eylemler için de bir ön şarttır. Hangi koşullar altında hangi olayın neye sebep olacağı önceden belli ise failler buna göre eylem yapacak; iyi eylemler yapmak isteyen failler de bu kurallara uygun öngörülerde bulunarak ona göre davranacaktır.
Ancak bu yasalılığın da kaçınılmaz görünen bir yan etkisi vardır. Eğer bir dünyada yere bırakılan her cisim düşüyorsa kasıtlı olarak yüksekten yere bırakılan veya kaza ile düşen insanlar da aynı yasaya tabi olarak yere düşecektir -ve diğer biyolojik/kimyasal yasalar gereği de ölecektir. Eğer sivri ve sert cisimler yüksek hızlarda hareket ettiğinde düşük yoğunluklu nesneleri deliyorsa bir tahtaya mermi sıkıldığında da bir insana mermi sıkıldığında da aynı şey yaşanacaktır. Eğer belli şartlar altında su baskınlarının yaşanmasını, yeryüzünün sarsılmasını veya fırtınaların çıkmasını gerektiren yasalar varsa bu şartların gerçekleşmesi halinde bu olaylar da gerçekleşecek ve ortamda bulunan diğer nesneler gibi insanları da etkileyecektir. Zira yasalar sabit ve evrenseldir. İyi bir evrenin varlığı için ön şart olan bu durumun kötü yan etkileri de kaçınılmaz olarak ortaya çıkmaktadır.
3)Karakter Gelişimi Teodisesi
Karakter Gelişimi teodisesi, insanların başına gelen kötü olay, durum ve çeşitli sıkıntıların ruhsal olgunlaşmaya katkıda bulunması sebebiyle özünde iyi oldukları düşüncesidir. Yüzleşilen zorluk ve kötülükler pek çok kişinin daha sabırlı, daha anlayışlı, daha alçakgönüllü, başkalarının sorunlarına karşı daha duyarlı bireyler olmasına vesile olur. Elbette insanların başlarına gelen şeylere verdiği tepkiler farklı farklıdır ve zorlukların herkeste aynı etkiyi yaratması söz konusu değildir. Bu noktada önemli olan, başa gelen kötülüklerin ruhun gerçek anlamda olgunlaşması için gerekli oluşudur. Bu kötülükler öznel perspektiften “olmasa daha iyi olacak olan şeyler” olarak görülse de bu teodiseye göre nesnel olarak iyidirler çünkü ruhun olgunlaşması ve kişiliğin gelişmesinin nesnel olarak iyi bir şey olduğu açıktır. Bunun yolu bazı kötülüklerden geçiyorsa o kötülükler de daha büyük bir iyiliğin ortaya çıkması için ödenmesi gereken bir bedeldir.
Bu teodise, hayatımız boyunca kişisel olarak tecrübe ettiğimiz pek çok zorluk için başarılı bir açıklama sağlasa da çerçevesi dardır. İnsanların ruhsal olgunlaşmalarına ket vuran travmatik olayları veya orman yangınında acı çeken ceylan örneğindeki gibi karakter gelişimi ile ilgisi olmayan kötülükleri kapsamı dışında bırakmaktadır. Peki orantısız ve amaçsız kötülükler denilen ve teodiselerin dışında olduğu düşünülen bu tür kötülükler için ne söylenebilir?
Delilci Kötülük Probleminin önde gelen savunucuları, teodiseler dünyadaki kötülüklerin bir kısmını açıklama gücüne sahip olsa bile onların asla erişemeyeceği bazı kötülük türleri olduğunu da söylerler. Bu tür kötülükler ne özgür irade ile alakalıdır, ne de kişilerin ruhsal gelişimlerine katkı sağlar ne de dünyanın sınav yeri olması ile ilişkilidir. Orman yangınında günlerce acı çekerek ölen ceylan örneği bu meselenin analitik felsefe literatüründeki klişeleşmiş örneğidir. Zira ceylanın ne özgür iradesi vardır, ne geliştirecek bir karakteri ne de ahireti için lazım olacak bir imtihanı vardır. Bu örnek her açıdan teodiselerin uzanamadığı bir yerde duruyor gibi görünmektedir.
Yine de ben ceylan örneğinin Yasalılık Teodisesi ile bağlantısı olduğunu düşünüyorum. Evrenin sabit ve evrensel yasalar ile işlemesi belli şartların oluşması halinde bu gibi trajedik olaylara sebebiyet verebilir ve bu tür doğal kötülükler belki bu teodise altında açıklanabilir. Bu açıklamayı güçlendirmek için özgür irade ve kaos teorisine de başvurulabilir. Ne de olsa evrendeki en küçük değişikliklerin zincirleme etkiler ile çok büyük ve öngörülemez sonuçlara sebep olduğu bilinmektedir. İnsanlar özgür iradeleri ile sıradan gündelik fiillerini işlerken bile zincirleme etki ile bu tür büyük sonuçlara varacak nedensellik serilerini pekâla başlatabilir. Özgür iradenin varlığı, zincirleme sonuçların büyüklüğü, öngörülemezliği ve bu nedensel etkilerin sabit yasalar altında gerçekleşmesi gibi olguların kombinasyonu amaçsız görünen kötülüklerin arka planını kısmen de olsa aydınlatabilir. Belki daha farklı bir okumayla bu açıklamayı genişletilmiş bir Özgür İrade Teodisesi olarak görmek de mümkündür.

Ancak bazı teist filozofların bu meselede daha radikal bir yaklaşımı vardır. Onlara göre bir kötülüğün amaçsız olduğunu tespit edebilmemizin hiçbir yolu yoktur. Biz ancak bir kötülüğün bize amaçsız göründüğünü söyleyebiliriz, ancak bu görünümden hareketle o kötülüğün gerçekten amaçsız olduğu sonucuna varabilecek bilişsel kapasite ve araçlardan yoksunuz. Zira Tanrı sonsuz bilgi sahibi olan, her şeyin içyüzünü tüm detayları ile bilen ezeli-ebedi varlık iken biz sınırlı bir zamanda yaşayan, sınırlı bilgiye sahip olan ve olayların/olguların ancak bir kısmını bilebilen kısıtlı varlıklarız. Bu nedenle bize amaçsız görünen kötülükler hakkında Tanrı’nın iyi bir nedeni varsa bile bu nedeni kavrayabilecek mental kapasiteden mahrumuz. Öyleyse “x kötülüğünde bir amaç varmış gibi görünmüyor, öyleyse x’te bir amaç yoktur” geçersiz bir çıkarımdır çünkü bu argüman varsa bile göremeyeceğimiz bir amacı göremememizden hareketle hiçbir amaç olmadığı sonucuna varmaktadır. Kısaca özetlediğim bu yaklaşım literatürde Şüpheci Teizm olarak bilinen pozisyona tekabül eder.
Yirminci kattaki bir dairenin penceresinden yerdeki çimlere baktığımızı ve çimlerde bir iğneyi çıplak gözle aradığımızı hayal edelim. Böyle bir senaryoda “Çimlerde bir iğne olduğunu göremiyorum, öyleyse iğne yok” diye düşünmemiz makul olur muydu? Çimlerde iğne olsun veya olmasın görme duyumuzun kapasitesi o kadar uzak mesafeden yerdeki küçük bir iğneyi görebilecek yeteneğe zaten sahip değildir. Şüpheci Teistler, evrende amaçsız kötülükler olduğunu savunan ateistlerin durumunu buna benzetir. Onlara göre ateistler amaç olsa da o amacı kavrama yetisinden zaten yoksun olan bir zihinle evrene bakıp daha sonra amaç olmadığını söylemektedirler. Bu, temelinden yanlış bir yaklaşımdır ve bu nedenle kötülük probleminin delilci versiyonu Şüpheci Teizm’e göre bütünüyle geçersizdir.
Genel bir değerlendirme yapacak olursam, hiçbir teodise tek başına bütün kötülükleri açıklamıyor olsa da kümülatif olarak pek çok kötülüğe güçlü bir açıklama sağladıkları kanaatindeyim. Örneğin Özgür İrade Teodisesi ahlaki kötülüklerin büyük bir kısmını açıklasa da doğal kötülüklerin çoğu çeşidine karşı etkisizdir ve “Tanrı insanları seçimlerinde özgür bıraksa bile kötülüklerin başarıya ulaşmayacağı bir evren yaratamaz mıydı?” gibi itirazlara maruz kalmaktadır. Bu tür itirazlar Özgür İrade Teodisesi ile Yasalılık Teodisesinin kombinasyonu daha iyi açıklayabilmektedir. Veya Karakter Gelişimi Teodisesi doğal afetler gibi felaket dönemlerinde insanların duyarlılık, yardımseverlik, fedâkarlık gibi erdemlerini en güçlü biçimde ortaya koymalarından hareketle insanlığın ruhsal gelişimi eksenli bir açıklama yapabilecekken kötülüklerin insani erdemlerle bağlantısız yönleri hakkında sessiz kalmaktadır. Bu nedenle tüm kötülükleri tek bir teodise ile açıklamaktansa bir teodisenin zayıf noktasını –o teodise ile çelişmeyen!– başka bir teodise ile güçlendiren kümülatif yaklaşımların daha sağlıklı olacağını düşünüyorum. Ancak bu bağlamda Şüpheci Teizm ve Teodiseler arasında bir seçim yapılması gerekmektedir. Nitekim Teodiseler kötülüklerin nedenlerini açıklamaya çalışırken Şüpheci Teizm Tanrı’nın nedenlerinin bizim için bilinemez olduğunu öne sürer. Bu yüzden Şüpheci Teizm ve Teodiseler aynı anda tutarlı bir şekilde savunulabilecek pozisyonlar değildir ve bu noktada düşülebilecek çelişkiler konusunda dikkatli olunması gerekir.
Değerli Hocam,
Bir sorum olacak;
SaidNursi nin Tanrı nın neden şeytanı yarattığı sorusuna verdiği (13.lema) yanıtta geçen “halkı şer, şer değildir, kesb-i şer şerdir.” ve ” bir şey ya zatında güzeldir, ya da neticeleri itibariyle güzeldir.” sözlerini nasıl değerlendirirsiniz?
İlginiz için teşekkürler.. 🙏 🌹
Hi there this is kinda of off topic but I was wanting to know if
blogs use WYSIWYG editors or if you have to manually code with
HTML. I’m starting a blog soon but have no coding skills so I wanted to get
guidance from someone with experience. Any help would be enormously appreciated!
When someone writes an post he/she maintains the plan of a user
in his/her mind that how a user can understand it.
So that’s why this piece of writing is great. Thanks!
my web blog :: 918kiss 2 slot Game (918kiss-m.Com)
What a stuff of un-ambiguity and preserveness
of valuable know-how about unpredicted feelings.
These are in fact fantastic ideas in about blogging.
You have touched some fastidious points here. Any way keep up wrinting.
my homepage: pussy888 id (918kiss-m.com)
Heya! I know this is somewhat off-topic but I had to ask. Does operating a well-established blog like yours take a large amount of work?
I’m completely new to writing a blog however I do write in my diary everyday.
I’d like to start a blog so I can share my own experience and thoughts online.
Please let me know if you have any ideas or
tips for new aspiring bloggers. Appreciate it!
my blog post :: 918kiss plus pc download
Hi, i think that i saw you visited my weblog so i
came to “return the favor”.I’m trying to find things to improve my web site!I
suppose its ok to use some of your ideas!!
Here is my homepage: aaa1188 original
First off I would like to say wonderful blog!
I had a quick question that I’d like to ask if
you do not mind. I was interested to know how you center yourself and clear your head
before writing. I’ve had a tough time clearing my thoughts in getting my ideas out there.
I truly do enjoy writing however it just seems like the first 10 to
15 minutes tend to be lost simply just trying to figure out how to begin. Any ideas or
tips? Kudos!
my website: joker688 download
I am really thankful to the holder of this web page who
has shared this fantastic article at here.
my web page :: download slot game king855
I’m really enjoying the design and layout of your website.
It’s a very easy on the eyes which makes it much more enjoyable
for me to come here and visit more often. Did you hire
out a developer to create your theme? Fantastic work!
Here is my web-site; link download joker123 android
Hello! I could have sworn I’ve been to your blog before but after looking at many of
the articles I realized it’s new to me. Nonetheless, I’m certainly happy
I stumbled upon it and I’ll be bookmarking it and checking back often!
My web site – wukong333 download android
Wow, this article is nice, my sister is analyzing such
things, so I am going to inform her.
Howdy, i read your blog from time to time and i own a similar one and i was just curious if you get a lot of spam
feedback? If so how do you stop it, any plugin or
anything you can advise? I get so much lately it’s driving me insane so any assistance
is very much appreciated.
my website … Wukong333 Download
Іt’s reaⅼly a ɡreat aand useful piece of info.
I am glad thɑt you just ѕhared thiѕ useful
information with us. Ꮲlease stay us informed like
this. Thanks for sharing.
my weƄ blog: Rental mobil bandung
Thiѕ website wаs… hߋww do you say it? Relevant!!
Finally I’ve found sokething that helped me.
Cheers!
My blolg :: pinjaman pеribadi (foro.euskaltel.com)
Great blog! Do you have any recommendations for aspiring writers?
I’m planning to start my own site soon but I’m a little lost on everything.
Would you suggest starting with a free platform like WordPress or go for a paid option? There are so many choices out there that I’m totally
confused .. Any suggestions? Kudos!
Visit my web page wm casino ios
I used to be recommended this website by way of my cousin. I’m
now not certain whether this publish is written via him as nobody else realize such targeted
about my difficulty. You’re wonderful! Thanks!
My homepage … Download Joker388 Ios
I’m really loving the theme/design of your web site.
Do you ever run into any browser compatibility problems?
A handful of my blog visitors have complained about my site not operating correctly in Explorer but looks great in Chrome.
Do you have any advice to help fix this problem?
Also visit my webpage; free download 3win8; Brooke,
Thank you for any other great post. The place else could anybody get that type of
info in such an ideal method of writing? I have a presentation subsequent week, and I am
at the look for such information.
My blog … jackpot 918kiss (https://xe88-my.com/)
hello there and thank you for your information – I have
certainly picked up anything new from right here.
I did however expertise a few technical points using this site, since I experienced to reload the web site lots of times
previous to I could get it to load correctly.
I had been wondering if your web hosting is OK?
Not that I am complaining, but slow loading instances times will often affect
your placement in google and can damage your high-quality score if ads and marketing
with Adwords. Anyway I am adding this RSS to my email and could look out
for a lot more of your respective exciting content.
Make sure you update this again very soon.
Also visit my site – mega888 free download
Fantastic beat ! I wish to apprentice at the same time as you amend
your site, how can i subscribe for a weblog
web site? The account helped me a appropriate deal.
I were a little bit familiar of this your broadcast offered bright transparent concept
Here is my web page – download game 918kiss plus, xe88-app.com,
Thanks for finally writing about > DELİLCİ KÖTÜLÜK PROBLEMİ | islamicrophone < Loved it!
Also visit my webpage … wm casino Trusted company
Hі, its рleasant post regarding media print, we all
Ƅe aware of media iss a wonderful soᥙrce of data.
Have a look at my site: pinjaman peribadi swasta
If some one wishes expert view concerning
blogging and site-building afterward i advise him/her to go to see this webpage, Keep up the good job.
Feel free to surf to my web-site … download game ntc33
Hi there to every one, the contents present at this web
site are actually awesome for people knowledge, well, keep up the nice work fellows.
Here is my blog post … ntc33 slot game list (sg918kiss.com)
Now I am going away to do my breakfast, later than having my breakfast coming again to read more news.
Feel free to visit my homepage; aaa1188 pc
This paragraph will help the internet viewers for building up new
weblog or even a blog from start to end.
Visit my page hengheng2 greatwall99
I’ve been browsing on-line more than 3 hours as of late, yet I by no means found any attention-grabbing article like yours. It?¦s pretty price sufficient for me. In my opinion, if all web owners and bloggers made just right content material as you probably did, the net will probably be much more helpful than ever before.
payday loans direct
sildenafil 100mg for sale uk
best personal loan
tadalafil 20
personalloans
cash loans for bad credit
fast cash loans no credit
sildenafil drug coupon
personal short term loans
florida payday loans
1000 personal loan
prozac 60 mg cost
cialis 20mg uk
low rate personal loans
payday cash
cialis 5 mg tablets cost
how do payday loans work
instant payday loans bad credit
online installment loans
no telecheck payday loans
over the counter viagra usa
payday loans direct lenders only
viagra canada price
generic over the counter viagra
fast payday
loans online instant approval
500 loans
generic levitra 20mg pills
personal loans with no collateral
guaranteed approval payday loans
paydayloans online
loan service
online cash advance payday loans
sildenafil india pharmacy
cialis buy online
loan instant
neurontin from canada
sameday loans
get loan
installment loans bad
payday loan usa
tadalafil citrate cialis patent expiration cialis 20mg sale
max loan
loans without credit
price for generic viagra
brand name cialis cheap
best cash advance
loan service
best personal loans
loan bad credit instant approval
generic viagra online without prescription
money fast
best price levitra generic
ivermectin price
online installment loan
Woah! I’m really loving the template/theme of this site.
It’s simple, yet effective. A lot of times it’s tough to get that “perfect balance” between user friendliness and appearance.
I must say you have done a very good job with this. In addition, the blog loads very fast for me on Chrome.
Superb Blog!
best viagra brand
cialis cost per pill
generic viagra cost in canada
loan policy
loans up
personal loan payments calculator
diflucan 400 mg
can i buy generic viagra in canada
payday advance direct lender
small loans no credit check
cheap viagra generic
best place to get a personal loan
tadalafil in india
atarax hydrochloride
cash loans online bad credit
buy viagra in australia
loan with no credit
payday loans idaho
guaranteed approval payday loans
payday loans california
payday loans direct
no check payday loans
where can you buy viagra over the counter in canada
I’ll immediately snatch your rss as I can not in finding your email subscription hyperlink or newsletter service.
Do you have any? Please allow me understand in order that I could subscribe.
Thanks.
Amazing blog! Do you have any hints for aspiring writers?
I’m planning to start my own blog soon but I’m a little
lost on everything. Would you propose starting with a free platform like WordPress or go for a paid option? There are so many choices out there that I’m completely overwhelmed ..
Any suggestions? Appreciate it!
albuterol hfa
cialis from us pharmacy
Usually I do not learn article on blogs, but I would like
to say that this write-up very compelled me to take a look at and do
so! Your writing style has been amazed me. Thanks, quite nice article.
Ahaa, its good discussion regarding this article at this place at this web site, I have read all that, so
now me also commenting at this place.
loans bad credit direct lenders
I’ll immediately seize your rss as I can not find your e-mail subscription link or e-newsletter service.
Do you’ve any? Please let me know so that I may just subscribe.
Thanks.
prednisone 10 mg generic
It’s very easy to find out any topic on net as compared to books,
as I found this article at this site.
viagra tablets uk
When someone writes an piece of writing he/she retains the thought of a user in his/her brain that
how a user can be aware of it. So that’s why this piece of writing is perfect.
Thanks!
generic for celebrex interactions for celecoxib buy celebrex online
buy ivermectin nz
It is appropriate time to make some plans for the future and it’s time to be happy.
I’ve read this post and if I could I wish to suggest you some interesting
things or suggestions. Perhaps you could write next articles referring to this article.
I desire to read more things about it!
Hello there! This article could not be written much better!
Looking at this post reminds me of my previous roommate!
He constantly kept preaching about this. I am going to send this
post to him. Fairly certain he’s going to have a very good read.
Thank you for sharing!
installment loans no credit check
payday loan direct
Greetings from Carolina! I’m bored to death at work so
I decided to check out your website on my iphone during lunch break.
I really like the info you present here and can’t wait to take a look when I get home.
I’m amazed at how fast your blog loaded on my phone ..
I’m not even using WIFI, just 3G .. Anyhow, awesome site!
online instant loans same day
direct online payday loan lenders
northern pharmacy
guaranteed loans
loans to build credit
cialis generic in india
can i purchase viagra over the counter in canada
online canadian pharmacy
speedy cash
online payday loans in texas
bank loans with bad credit
poor credit loans
cialis soft
vardenafil 40 mg india
online pet pharmacy
10 mg doxycycline
stromectol price
best price tadalafil online
viagra prescription cost canada
purchase cialis with paypal
viagra generic
how much is a 100mg viagra
can you buy nolvadex otc
stromectol 3 mg tablet
purchase prednisone no prescription
cost of generic viagra
discount brand cialis
viagra 200mg online
cheap online cialis
sildenafil canada cost
cilais
sildenafil 50 mg
ivermectin 5
cialis online prescription usa
purchase cialis cheap
levitra 20mg pills
can i buy sildenafil over the counter
trustworthy canadian pharmacy
where can you buy viagra over the counter uk
fluoxetine hcl
buy stromectol online
buy anti buse
where can i buy cialis in australia with paypal
cialis 10 mg tablet
generic daily cialis online
buy generic cialis online 40mg
ivermectin 0.5
ivermectin where to buy for humans
ivermectin pills canada
ivermectin 90 mg
stromectol south africa
ivermectin buy
stromectol 3 mg
cost of ivermectin
ivermectin lotion 0.5
stromectol over the counter
ivermectin 1 topical cream
generic stromectol
stromectol cream
ivermectin 1mg
purchase stromectol online
buy stromectol canada
ivermectin 80 mg
stromectol
cost of ivermectin pill
stromectol cost
ivermectin gel
stromectol covid
stromectol south africa
ivermectin cream
stromectol xl
vardenafil
buy ivermectin uk
ivermectin 3
stromectol ebay
stromectol over the counter
ivermectin price usa
ivermectin cost australia
cost of stromectol
ivermectin buy uk
stromectol 15 mg
tadalafil generic
buy ivermectin stromectol
stromectol for humans
ivermectin uk coronavirus
where to buy ivermectin pills
ivermectin 400 mg brands
ivermectin over the counter
stromectol 6 mg dosage
stromectol tablets uk
ivermectin medicine
stromectol tablets
stromectol how much it cost
ivermectin 200 mcg
ivermectin 3mg
stromectol 12mg
ivermectin 5 mg
stromectol over the counter
ivermectin cream canada cost
buy stromectol online
ivermectin 1 topical cream
price of ivermectin liquid
buy stromectol online uk
buy oral ivermectin
stromectol tab 3mg
ivermectin tablets
ivermectin cream uk
stromectol ivermectin 3 mg
ivermectin 2%
stromectol online
ivermectin 3mg tablets price
stromectol otc
buy ivermectin uk
ivermectin 2mg
ivermectin stromectol
ivermectin 1%cream
where to buy ivermectin
stromectol tab
ivermectin 1 cream 45gm
cost of ivermectin lotion
stromectol tablets 3 mg
stromectol canada
ivermectin 0.5 lotion
ivermectin pills
purchase stromectol online
ivermectin 3mg tablets
ivermectin over the counter uk
purchase stromectol
ivermectin generic
ivermectin 6 mg tablets
purchase oral ivermectin
ivermectin uk
stromectol pills
stromectol online
ivermectin buy canada
stromectol online canada
generic name for ivermectin
ivermectin virus
ivermectin 12 mg
stromectol price
price of stromectol
cost of stromectol
ivermectin 0.5 lotion
cost of stromectol
stromectol generic
stromectol online pharmacy
stromectol tablets buy online
stromectol order online
free local personal ads
100% completely free dating site
ivermectin for humans
ivermectin 0.08 oral solution
free adult personals
hot cougar women dating
stromectol buy
stromectol xl
buy ivermectin uk
buy ivermectin cream
ivermectin drug
ivermectin
stromectol ivermectin tablets
can you buy stromectol over the counter
ivermectin brand name
stromectol covid
buy ivermectin uk
ivermectin oral 0 8
ivermectin 1% cream generic
buy ivermectin for humans australia
ivermectin 250ml
celexa 20 mg coupon
where to buy sildenafil
generic viagra online canadian pharmacy
ivermectin 200mg
modafinil cost
buy trazodone online
tadalafil pharmacy
tadalafil price comparison
generic viagra best price
buy brand name viagra online
cialis 2.5 mg daily use
buy sildenafil uk online
cialis pharmacy price comparison
how much is celebrex 100mg
cheap modafinil online
ivermectin lotion
buy tadalafil in usa
viagra 25 mg tablet price
ivermectin 3
where to get cialis without prescription
purchase antabuse
buy zoloft uk
kamagra oral jelly in mumbai
sildenafil uk paypal
sildenafil tablets 5mg
generic celebrex 200mg
cialis 5mg daily use
cheap cialis 10mg
viagra mastercard
price generic cialis
buy real viagra from canada
ivermectin 2%
zoloft 500mg
40 mg celexa
sildenafil uk best price
how to order generic cialis
all in one pharmacy
sildenafil 100mg price uk
order viagra online with paypal
canadian pharmacy cialis daily use
cialis generic cost
maple leaf pharmacy in canada
cheapest pharmacy for prescription drugs
1250 mg prednisone
sildenafil 50 mg online
prednisone 10mg buy online
ivermectin 2ml
average cost cialis
cheap sildenafil from india
sildenafil 20 mg price in india
sildenafil paypal
viagra singapore price
sildenafil for daily use
where can you buy kamagra
cialis best buy
where can i get sildenafil
60 mg generic cialis
hydroxychloroquine sulfate corona
best rated canadian pharmacy
canadian online pharmacy generic viagra
canadian pharmacy generic tadalafil
sildenafil citrate tablets
where can i get cheap sildenafil
generic viagra in india online
can you buy real viagra online
buy kamagra tablets online
cialis 50mg pills
web pharmacy
finasteride 1mg price
nolvadex tablet price
sildenafil 100mg uk paypal
celebrex 200 mg capsule
cialis 60 mg pills
buy stromectol uk
buy cialis over the counter in canada
tadalafil 20 coupon
ivermectin ebay
sildenafil tablets online australia
ivermectin 0.5% brand name
cost cialis canada
tadalafil price 5mg
plaquenil 800mg
ivermectin
buy ivermectin nz
buy women viagra online
tadalafil best online pharmacy
cialis 120
viagra caps
cialis pills online
20mg tadalafil canada
cialis 2.5 mg daily use
viagra online lowest price
cialis 50 mg tablets
sildenafil 100mg order
buy tadalafil online australia
viagra mexico pharmacy
cheap viagra 25mg
ivermectin australia
over the counter tadalafil
clomid cost nz
cost of ivermectin
buy cialis over the counter uk
buy modafinil online without prescription
5 viagra
where to buy viagra in us
stromectol 3mg
price generic viagra
albuterol 1.25
ivermectin 4000
discount pharmacy online
sildenafil 20 mg cost in india
gold pharmacy online
ivermectin tablets uk
ivermectin pills
safe generic viagra
tadalafil online order
brand name lexapro cost
price of ivermectin
buy viagra from india
cialis 20 mg online
sildenafil online mexico
cialis 5 mg tablet price
cialis 60mg online
viagra discounts
ivermectin buy online
first steps of gay dating
california gay dating
manscape gay dating
gay dating sites teen
shy gay guy dating
tinder gay dating
cheap viagra 150 mg
kamagra 100mg tablet price
tadalafil pills for sale
zoloft 200 mg
best online pharmacy india
tadalafil tablets
uc abbreviation gay dating
gay gorl dating
gay military dating scamms
gay dating over 50
ellie goulding dating gay
gay bipolar dating
tadalafil 30mg tablet
stromectol ivermectin 3 mg
where can i buy viagra in usa
buy cialis 5mg online australia
gay hiv positive dating sites
icupid gay dating
gay dating sites in midland mi
ivermectin coronavirus
buy viagra paypal online
order cialis in canada
how to purchase viagra tablet
cheapest generic sildenafil uk
where to buy female viagra canada
buy viagra with mastercard
otc cialis 2017
trazodone 50 mg pills
sildenafil 50 mg online india
real viagra online uk
how to get antabuse
cost of generic cialis in canada
online cialis usa
ivermectin iv
canadian cialis 5mg
gay dating video game
gay dating websites 2021
gay dating network
cialis daily generic
cialis 60
ivermectin nz
compare generic viagra prices
price of ivermectin
cialis super active 20mg
purchase viagra online canada
buy brand name cymbalta
how to buy modafinil in australia
cialis prescription cost in canada
buying cialis online
stromectol order
buying cialis in nz
sildenafil online nz
online generic viagra canada
60 mg sildenafil
best price generic cialis 20mg
2.5 mg cialis daily
30 mg baclofen
best price cialis 20 mg
cialis pills for sale in canada
tadalafil 20 mg tablet cost
tadalafil india 10 mg
baclofen 5 mg
genuine viagra online uk
buying generic cialis
viagra cost canada
buy viagra price
lexapro 10 mg price
how to get real nolvadex
ivermectin otc
buy clomid india
hydroxychloroquine sulfate australia
modafinil tablets in india
ivermectin cream canada cost
prices for viagra prescription
tadalafil 40 mg uk
cialis soft tabs 40mg
buy black cialis online
tadalafil generic in usa
tadalafil 20mg cheap online
buy modafinil mexico
buy cheap cialis online canada
That is really interesting, You’re a very skilled blogger.
I’ve joined your feed and look forward to in search of more
of your wonderful post. Also, I’ve shared your site in my social networks
vigara
ivermectin cream canada cost
pharmacy website
cialis 5mg in india
viagra sublingual
viagra generic 50 mg
stromectol order
generic stromectol
order accutane online canada
tadalafil 2.5 mg price india
cheap generic viagra
where to get modafinil
where can i buy motilium
sildenafil for sale
cheap tadalafil online
sertraline side effects sertraline zoloft
is lexapro addictive lexapro sexual side effects female
best cialis online
order sildenafil citrate online
paxil online pharmacy
stromectol for sale
sildenafil 50 mg buy online india
cialis pharmacy online
canada online pharmacies
sildenafil over the counter canada
cialis tablets australia
cialis online prescription
duloxetine 20 mg cymbalta and xanax
where can i buy lexapro
zestril canada
tadalafil 10mg prescription
modafinil buy online us
online pharmacy accutane
canadian price for tadalafil
buy viagra without a prescription
buy cialis 5mg online
kamagra online
sildenafil 50 mg cost
buy antabuse tablets
sildenafil online paypal
how to get lexapro
Дом Гуччи смотреть онлайн
ivermectin humans
best generic viagra in india
sildenafil paypal
tadalafil tablets 20 mg online
10mg tadalafil
cymbalta 60 mg cheap
viagra pricing
generic cialis online mastercard
generic viagra cheapest price
where can i get cialis pills
canada viagra cost
where to buy stromectol online
best canadian online pharmacy cialis
sildenafil reviews
lexapro 50 mg
order generic viagra uk
tadalafil tablets 60mg
order sildenafil 100mg
canadapharmacy24h
lexapro vs zoloft weight gain getting off escitalopram
stromectol usa
ivermectin tablet 1mg
purchase sildenafil pills
sildenafil pills
stromectol price us
cheapest accutane generic
cost of 50mg viagra in canada
modafinil canada
sildenafil 20 mg
cheap tadalafil 60 mg
cost of stromectol medication
смотреть фильмы
online tadalafil canada
is cymbalta a narcotic cymbalta vs.lexapro
buy online cialis
hydroxychloroquine virus
how to buy modafinil in usa
buy ivermectin nz
generic viagra canada cost
cialis for sale without prescription
zyban 75 mg in uk
60 mg viagra
sildenafil without a prescription
kamagra oral jelly best price
I’m still learning from you, as I’m making my way to the top as well. I certainly liked reading all that is written on your site.Keep the information coming. I liked it!
canada rx viagra
purchase cialis 20 mg
prescription free canadian pharmacy
tadalafil generic 10mg
buy tadalafil online uk
viagra 100mg tablet price
cheap tadalafil 40 mg
buy modafinil uk paypal
canada cialis paypal
tetracyclin
40 mg sildenafil
black cialis
zoloft online order
stromectol uk
cheap tadalafil online
paxil 20 mg price
order tadalafil online india
canadian mail order pharmacy
viagra online no prescription canada
cialis generic
tadalafil without prescription
disulfiram uk
stromectol medication
stromectol uk buy
cheap cialis fast
sildenafil cost india
cialis online australia
baclofen generic price
canadian pharmacy viagra prices
how to buy viagra tablets in india
lioresal drug
how to get provigil in usa
ivermectin uk
stromectol where to buy
paxil online no prescription
order cialis online fast shipping
provigil 300 mg
modafinil fast delivery
can i purchase prednisone without a prescription
buy prednisone
where can i buy kamagra
us pharmacy viagra
tadalafil buy online india
online pharmacy tretinoin cream
quineprox 75mg
lexapro 150 mg
where to buy tretinoin 025
viagra fast shipping usa
best price real viagra
stromectol online
generic cialis no prescription
tadalafil 60 mg
wellbutrin 37.5 mg
where to buy viagra over the counter in usa
tadalafil tablets 20mg
over the counter viagra
sildenafil 50 mg tablet
buy zyban canada
tadalafil uk pharmacy
provigil online order
ivermectin australia
tadalafil best buy
cheap brand cialis online
cialis uk prescription
lexapro 20
generic bupropion sr
sildenafil 100 coupon
stromectol price in india
canadian cialis online
how much is tadalafil
sildenafil in mexico
sildenafil 100mg cheap
cheap viagra pills for sale
tadalafil over the counter australia
citalopram price canada
generic viagra online
where can i buy kamagra oral jelly in durban
order viagra online us
cialis over the counter australia
cialis price mexico