AYET DEĞİL HADİS OLSAYDI?

Şüphesiz ki akıl da Allah’ın ayetlerinden yani işaretlerinden, yol göstericilerinden biridir. Nitekim akletmeye, düşünmeye, sorgulamaya teşvik eden onlarca ayet varken aklın gereksiz olduğunu iddia etmek bir müslümanın tavrı olamaz. Zira aklın gereksiz olduğunu söylediğimiz vakit neden müslüman olmamız gerektiğine dair bir cevabımız da olamaz. Örneğin en basitinden “neden Hinduizm değil de İslam dinini seçeyim” şeklinde bir soru sorulduğunda buna vereceğimiz bütün cevapların asıl kaynağı akıldır. İmam maturidi’nin de dediği gibi; Akıl yürütmeyi inkâr eden kimsenin elinde onu reddetmek için akıl yürütmekten başka bir kanıt yoktur(1) Ama İslam’ın hem akıl hem nakil dini olduğu unutulmamalıdır. O yüzden aklı reddetmek hatalı olabileceği gibi sahih yolla gelen nakli reddetmek de hatalıdır. Akıl ve naklin çatıştığını düşündüğümüz yerlerde ise Kur’an’ın nahl 43 ayetindeki “bilmiyorsanız ilim sahiplerine sorun” emrine uyarak bilenlere gitmek lazım. Nitekim İbn Rüşd’ün de dediği gibi; bize akıl veren Allah akla zıt vahiy yollamaz.

Burda aklın akıldan, ilmin ilimden üstün olduğunu unutmamak gerekir, nitekim hadis inkarcılarının unuttuğu da budur. O yüzden olacak ki ilk bakışta akla, mantığa ters gelen bir rivayeti hemen reddetme yoluna başvuruyorlar. Anlayacağınız sanıldığı gibi ortak akla değil kendi akıllarına, nefislerine başvuruyorlar çoğu zaman. Oysa doğrunun ve yanlışın ölçütü insanların kıt akılları olsa dünya çekilmez bir hale gelir. Nitekim öyle ki birinin a dediğine diğeri b der hatta bir başkası Latin alfabesini de beğenmez Rus, Çin alfabelerinden harf getirir.

Peki sizce bunlar gerçekten aklettiği, sorguladığı için mi hadislerin mantıksız olduğu sonucuna vardı? Cidden adınızın başına “sorgulayan” ekleyince sorgulamış oluyor musunuz? Veya hadislere karşı yaptığınız sorgulamayı ayetlere de uyguladınız mı? Peki hadisleri reddetmek için getirdiğiniz sebepleri ayetler için getirdiğinizde bazı ayetleri de reddetmeniz gerektiğini biliyor musunuz? Sanırım çoğunun yol haritası “sorgulayan ama Kur’an’a kadar sorgulayan” şeklinde. Tam olarak ne anlatmak istediğimi buyrun örnekler üzerinden göstereyim;

1) Sığır parçası ile vurma

Bakara 72-73 ayetlerinde kesilen sığırın bir parçası ile ölüye vurup ölüyü diriltme gibi ilginç bir olay var. İlgili ayetlere bakalım;

Hani, bir kimseyi öldürmüştünüz de suçu birbirinizin üstüne atmıştınız.Hâlbuki Allah, gizlemekte olduğunuzu ortaya çıkaracaktı. (Bakara 72)

Sığırın bir parçası ile öldürülene vurun” dedik. (Denileni yaptılar ve ölü dirildi.) İşte, Allah ölüleri böyle diriltir, düşünesiniz diye mucizelerini de size böyle gösterir. (Bakara 73)

Örneğin bu olayın aklı aşan bir olay olduğunu ve bilimsel hiçbir açıklamasının olmadığını sadece inançtan ibaret olduğunu biliyoruz. Mutlak güçlü olan Allah’a iman ettiğimiz için bu olaya güç getireceğine de iman ediyoruz. Peki akılla ve bilimle izah edilemeyen bu olay ayet değil de hadis olsaydı sizce hadis inkarcıları kabul eder miydi? Açıkçası hiç sanmıyorum, tam tersine “sığırın bir parçası ile ölüye vurmuş da adam dirilmiş konuşmuşmuş” şeklinde alaycı yorumlar ile itiraz edilecekti. Peki aynı metnin ismi ayet olunca akılcı mı oldu sizin için?

2) Korkan taş

Sonra bunun ardından kalpleriniz yine katılaştı; taş gibi, hatta daha katı oldu. Çünkü taş vardır ki, içinden ırmaklar fışkırır. Taş vardır ki yarılır da içinden sular çıkar. Taş da vardır ki, Allah korkusuyla (yerinden kopup) düşer. Allah, yaptıklarınızdan hiçbir zaman habersiz değildir. (Bakara 74)

Bu ayette ise Allah korkusu ile korkan ve yerinden sökülen taşlardan bahsediliyor. Buna iman gözüyle bakarsak; şüphesiz ki her şey Allah’ın azabından parça parça olur. Peki taşların Allah korkusu ile parçalandığı şeklindeki bilgi ayet değil de hadis olsaydı sizce hadis inkarcıları kabul edecek miydi? Örneğin “kütük ağlıyordu” şeklindeki rivayetleri akıl dışı kabul eden ve yıllardır bunlarla alay eden hadis inkarcıları “taşın korktuğunu” söyleyen ayete neden iman ediyor?

3) Allah’a borç verme

Kimdir Allah’a güzel bir borç verecek o kimse ki, Allah da o borcu kendisine kat kat ödesin. (Rızkı) Allah daraltır ve genişletir. Ancak O’na döndürüleceksiniz (bakara 245)

Şüphesiz Allah, mü’minlerden canlarını ve mallarını, kendilerine vereceği cennet karşılığında satın almıştır. (Tevbe 111)

Bu ve buna benzer bir iki ayette Allah, imtihan hayatını bir alışverişe, kulların fedakarlıklarını ise “borç vermeye” benzetiyor. Tabiki burda mecazen “dünyada yaptıklarınızın karşılığı ahirette verilecektir” mesajı verilmiştir. Peki bu ifade ayette değil de hadiste geçseydi hadis inkarcıları kabul edecekler miydi? Tam tersine kullandıkları mantığa bakarsak “bakın bunlar Allah’ı muhtaç bir insan gibi resmederek şirke giriyorlar” şeklinde yorumlar yapacaklardı.

Nitekim bir ara bir hadis inkarcısı bu ayetten habersiz olacak ki “Allah’a borç vermek istemez misin” şeklindeki bir afişe sert bir şekilde tepki göstermiş ve bunu “hurafecilerin dini” olarak yorumlamıştı. Kendisine bunun ayet olduğunu söylediğimizde ise o ilk tepkisinden geri adım atmamak için “aslında ben şunu kastettim” tarzı alakasız cevaplar vermişti. Aslında o an o söz ayet değil de hadis veya bir alimin sözü olsaydı nasıl bir tepki alacağımızı görmüştük. Peki soralım; ayet olunca aynı tepkiyi göstermeye cesaretiniz yok mu? Yoksa sizin aklınız ve sorgulamanız buraya kadar mı?

4) Allah’ın eli

Sana bîat edenler ancak Allah’a bîat etmiş olurlar. Allah’ın eli onların ellerinin üzerindedir. Verdiği sözden dönen kendi aleyhine dönmüş olur… (Fetih 10)

Hükümranlık elinde olan Allah, yücedir. O, her şeye hakkıyla gücü yetendir. (Mülk 1)

Kur’an’da fetih 10 ayetinde yardım, rahmet anlamında, mülk 1 ayetinde de güç, kudret anlamında mecazi olarak “Allah’ın eli” ifadesi kullanılır. Peki bu ifadeler ayet değil de hadis olsaydı, hadis inkarcıları “bakın şu hurafecilere Allah’ı insan gibi görüp şirk koşuyorlar” demezler miydi? Nitekim herşeyin ortaya çıkması anlamında kullanılan “Allah’ın baldırı” şeklinde bir ibare hadislerde geçtiği için şiddetle karşı çıkıyorlar ve bunun mecazi anlamı olamayacağını, akla ters olduğunu iddia ediyorlar. Oysa nedense ayetteki Allah’ın eli ifadesine ise aynı tepkiyi göstermiyorlar

5) Kuşları parçalama

Hani İbrahim, “Rabbim! Bana ölüleri nasıl dirilttiğini göster” demişti. (Allah ona) “İnanmıyor musun?” deyince, “Hayır (inandım) ancak kalbimin tatmin olması için” demişti. “Öyleyse, dört kuş tut. Onları kendine alıştır. Sonra onları parçalayıp her bir parçasını bir dağın üzerine bırak. Sonra da onları çağır. Sana uçarak gelirler. Bil ki, şüphesiz Allah mutlak güç sahibidir, hüküm ve hikmet sahibidir.” (bakara 260)

Bu ayette hz.ibrahim’in kalbinin mutmain olması için kendisine Allah tarafından bir mucize gösteriliyor. Dirilten de öldüren de Allah olduğu için bir kuşun canlı olması veya paramparça olması arasında Allah için bir fark yok zira ol deyince eski haline oluverir. Bu yüzden böyle bir ayette imani yönden de mantıken de sorun görmüyoruz. Peki bu olay ayette değil de hadiste geçseydi; hadis inkarcıları “bunlar resmen hz.ibrahim’i zalim, hayvan düşmanı olarak anlatıyor oysa hz. İbrahim gibi birinin Allah’a iman etmesi için buna ihtiyacı mı var” şeklinde tepki göstermez miydi?

6) Alemlere rahmet

Hadis inkarcılarından bazıları “Efendi, her şeye sahip olan, yaratan demektir ve hepimizin efendisi Allah’tır” şeklinde bir açıklama yaparak peygamberimize “efendimiz” demenin bile yanlış olduğunu iddia ederler. Oysa peygamberimiz için kullanılan efendi sözcüğü “sahip” anlamında değil “önder, lider” anlamlarında kullanılır. Eğer “sahibimiz” anlamında kullansaydık tabiki efendi Allah’tır. Peki bunun gibi basit bir ibareye bile karşı çıkan hadis inkarcıları, şayet peygamber için kullanılan “alemlere rahmet” sıfatı ayet değil de hadis olsaydı yaygara koparmazlar mıydı?

(Ey Muhammed!) Seni ancak âlemlere rahmet olarak gönderdik. (Enbiya 107)

Örneğin bu ifade hadiste geçseydi “peygamber nasıl alemlere rahmet olur, alt tarafı bizi uyarmak için gelmiş bir elçi. Alemlerin Rabbi Allah’tır ve sadece Allah rahmet eder sizin dediğiniz şirktir” şeklinde tepki göstermezler miydi?

7) Hızır kıssası

Kehf suresi 62-80 ayetlerinde hz.musa ve Hızır arasında geçen bir kıssa anlatılır. Kıssaya göre Hızır çocuk öldürme, gemi batırma gibi aklımızın alamayacağı eylemlerde bulunuyor. Nitekim bunları Hızır değil de imtihan hayatındaki bir insan, örneğin hz.Musa yapsaydı çok büyük bir günah olduğunu biliyoruz. Hızır için ise Kehf 65 ayetinde “katımızdan rahmet verdiğimiz bir kul” deniliyor. Burdan Hızır’ın özel bir kul olduğunu, bizimle aynı imtihana tabi olmadığını anlıyoruz. Nitekim kendisi melekler gibi özel görevli biri olabilir. O yüzden nasıl ki Azrail’in can alması bize garip gelmiyorsa Hızır’ın can alması veya gemi batırması da garip karşılanmaz.

Peki bu kıssa ayetlerde değil de hadislerde geçseydi hadis inkarcıları bizim gibi anlamaya mı çalışacaktı yoksa “böyle saçma şey mi olur hurafenize göre adam masum çocuğu öldürüyor, bunun mazereti olamaz” diyerek tepki mi gösterecekti? Tabiki de ikinci yolu seçeceklerdi zira hadislere itiraz ederken kurdukları mantık bunu gerektiriyor

8) hz.ismail’in kurban edilmesi

Saffat 99-107 ayetleri arasında hz.ibrahim ve Hz.ismail arasında yaşanan bir kurban edilme olayı anlatılır. Tabiki olayın sonunda İsmail kurban edilmiyor onun yerine bir koyun, koç kurban ediliyor. Bu olay ikisi için de çetin bir imtihan olup, bu kıssadan Hz.ibrahim’in verdiği sözünde durduğunu hz.İsmail’in ise sabredenlerden olduğunu görüyoruz. Peki bu olay ayette değil de hadislerde geçseydi hadis inkarcıları “peygamber bir rüya uğruna masum çocuğunu öldürmeye kalkışır mı, böyle uydurma mı olur” şeklinde tepki göstermeyecekler miydi?

9)mal ve çocuk fitnedir

Daha önce değindiğimiz gibi fitne sözcüğü Arapça’da imtihan anlamına gelip bizi yanlış yola sevk edecek, ayağımızı kaydıracak her şey için kullanılabilir. Oysa hadis inkarcıları “kadın erkeğin fitnesidir(imtihanıdır)” şeklindeki hadisi ele alırken fitne sözcüğünü Türkçedeki kötü anlamıyla anlamakta ısrar edip hadisin kadını aşağıladığını iddia ederler.

Aynı ifade ayette geçseydi demeyecem zira enfal 28 ayetinde “mallarınız ve çocuklarınız birer fitnedir” şeklinde bir cümle geçiyor. Peki hadis inkarcıları aynı şekilde bu ayetin de çocukları aşağıladığını iddia edecekler mi? Neden fitne sözcüğü hadiste geçince hadisi reddediyorsunuz da ayette geçince başka anlama geldiğini savunup kabul ediyorsunuz?

10) Karınca-Hüdhüd konuşur mu?

Nihayet karınca vadisine geldikleri vakit bir karınca, “Ey karıncalar! Yuvalarınıza girin, Süleyman ve ordusu farkına varmadan sizi ezmesinler” dedi. (Neml 18)

Süleyman, onun bu sözüne tebessüm ile gülerek dedi ki: “Ey Rabbim! Beni; bana ve ana babama verdiğin nimetlere şükretmeye ve razı olacağın salih ameller işlemeye sevk et ve beni rahmetinle salih kullarının arasına kat! (Neml 19)

Karıncalar insanlar ile konuşur mu? Neml 18 ayetine göre karınca diğer karıncalara bir emir veriyor ve neml 19 ayetine göre ise Hz.Süleyman bu konuşmayı duyup tebessüm ediyor. Peki bu olay ayette değil de hadislerde geçseydi, hadis inkarcıları “bu hadisçiler Allah’ın dinini uyduruk fabllara çevirmişler” diyerek alay etmeyecek miydi? Peki hadis olunca akıl dışı da ayet olunca akla uygun mu oluyor? Yoksa sizin aklınız bir çalışıp bir arıza veren buzdolabı mı?

Yine ayrıca neml 20-29 ayetleri arasında anlatılan olaya göre hüdhüd kuşu hz.Süleyman’a uzak diyarlardan haber getiriyor ve bizzat Süleyman peygamberle konuşuyor. Sonuç olarak; ayette geçtiği için Süleyman peygambere hayvanların dili öğretildiği ve hayvanların onun ordusu olduğuna inanıyorsunuz. Peki ayetlerde değil de hadislerde geçseydi aynı şekilde buna iman edecek miydiniz?

11) Allah’ın salât etmesi

Şüphesiz Allah ve melekleri Peygamber’e salât ediyorlar. Ey iman edenler! Siz de ona salât edin, selâm edin.(ahzap 56)

Bildiğiniz “salât” sözcüğünün en bilinen anlamı namaz ve ibadet anlamlarıdır. Bunun yanında saygı, destek, dua, anmak gibi anlamları da bulunur. Ayette Allah’ın ve meleklerin peygambere salât ettiği geçer. Burda Allah’ın haşa peygamber için namaz kıldığı, ona ibadet ettiği anlamı mümkün olmadığı için burdaki anlamı “Allah peygamberi destekler, anar” şeklinde anlamak daha doğru olur. İnsanların peygambere salatı ise iki türlü olur; bu hem peygambere İslam yolunda destek çıkarak hem de ona sözlü olarak salavat getirerek.

Peki Allah’ın peygambere salât etmesi şeklindeki ibare ayette değil de hadislerde geçseydi hadis inkarcıları “siz Allah’a şirk koşuyorsunuz, Allah nasıl peygambere ibadet eder” diyerek tepki vermeyecek miydi? Hatta siz her ne kadar salatın burda ibadet anlamında olmadığını söyleseydiniz de karşı taraftan bazıları ısrarla istediği anlamda anlayıp sizi şirkle suçlayacaktı.

Örneğin “efendi” sözcüğünü rab değil de lider anlamında peygamberimiz için kullanmamıza rağmen bazıları ısrarla “peygambere efendi demek şirktir” şeklinde itiraz etmeye devam ediyor.

12)Allah’ın evi

Hani, biz evi (Kâbe’yi) insanlara toplantı ve güven yeri kılmıştık. Siz de Makam-ı İbrahim’den kendinize bir namaz yeri edinin. İbrahim ve İsmail’e şöyle emretmiştik: “Tavaf edenler, kendini ibadete verenler, rükû ve secde edenler için evimi (Kâbe’yi) tertemiz tutun.” (bakara 125)

Bildiğiniz gibi gerek Kabe gerek de camiler için mecazi olarak Allah’ın evi tabirini kullanırız. Nitekim beyt sözcüğü ev anlamına gelip Kabe’nin diğer ismi de Beytullah’tır yani Allah’ın evi demektir. Bakara 125 ayetinde de Allah’a Kabe’yi kastederek “evimi ibadet edenler için temiz tutun” diyor. Peki şayet bu ibareler ayetlerde değil de hadislerde geçseydi nasıl bir tepki alacaktık? Hadis inkarcıları o zaman da “siz hurafeciler Allah’a mekan biçiyor, onun kendiniz gibi insan görüyorsunuz” veya “siz Allah’ı bir eve hapsedecek, Allah’a ev isnad edecek kadar sapıtmışsınız” şeklinde itirazlar duyar mıydık? Hadisleri getirdikleri diğer itirazlara baktığımızda bunun cevabı; tabiki de duyardık. Peki Allah’ın evi tabiri ayette olunca mecazi anlam oluyor da hadiste olunca neden küfür veya şirk oluyor?

13) Kadınlar tarlanızdır

Kadınlarınız sizin tarlanızdır. Tarlanıza dilediğiniz biçimde varın. Kendiniz için ileriye hazırlık yapın ve mutlaka Allah’a kavuşacağınızı bilin. İnananları müjdele (bakara 223)

Bilirsiniz modern dönemde en önemli konulardan biri de kadın. Nitekim öyle ki ateistler kadınlar üzerinden İslam’a saldırırken hadis inkarcıları da aynı şekilde hadislere saldırır. Ama benzer ifadeler ayetlerde geçince nedense saldırmak yerine açıklamayı tercih ediyorlar. Bakara 223 de o ayetlerden biri ve hadis inkarcısı arkadaşlar bu ayetin çok güzel bir benzetme olduğunu iddia ediyor. Peki dürüst olun, sizce “tarla” ifadesi ayette değil de hadiste geçseydi cidden aynı şeyi söyleyecekler miydi? Yoksa “bakın bu hadisçiler kadını insan yerine bile koymuyor, mal gibi kendi tarlası gibi görüyor” mu diyeceklerdi?

14) Rab, Seyyid ve efendi

Bildiğiniz gibi bazı hadis inkarcıları hz.Muhammed(sav) için “peygamber efendimiz” denilmesine bile karşı çıkıyor. Efendi sözcüğünün Allah için kullanılması gerektiğini aksi takdirde şirk olduğunu iddia ederler. Peki şu iki ayete bakalım;

Evinde bulunduğu kadın (gönlünü ona kaptırıp) ondan arzuladığı şeyi elde etmek istedi ve kapıları kilitleyerek, “Haydi gelsene!” dedi. O(Yusuf) ise, “Allah’a sığınırım, çünkü o (kocan) benim efendimdir, bana iyi baktı. Şüphesiz zalimler kurtuluşa eremezler” dedi. (Yusuf 23)

Zekeriya mabedde namaz kılarken melekler ona, “Allah sana, kendisinden gelen bir kelimeyi (İsa’yı) doğrulayıcı, efendi, nefsine hâkim ve salihlerden bir peygamber olarak Yahya’yı müjdeler” diye seslendiler. (Ali İmran 39)

Ali İmran 39 ayetinde melekler hz.Yahya için seyyid yani efendi derken Yusuf 23 ayetinde ise hz.yusuf mısır azizi yani Züleyha’ın kocası için yine efendi ibaresini kullanıyor. Hatta Yusuf 23 ayetinin orjinalinde efendi için kullanılan kelime seyyid değil “rab” sözcüğü. Peki hadis inkarcıları bu ayetlere de karşı mı? Peki bu ibareler ayetlerde değil de hadislerde geçseydi kabul edecekler miydi? Tabiki etmeyeceklerdi nitekim peygambere bile efendi denilmesinden hoşlanmıyorlar. Bunlar ayet değil de hadis olsaydı “bakın bu hadisçi pislikler hz.yusuf gibi temiz bir peygamberi şirklerine bulaştırıyorlar” veya “günahsız melekleri bile şirk pisliğine bulaştırdılar” demiyecekler miydi?